Steam: gratis werk, hoge kosten

Valve vertaalt diens materiaal naar 27 verschillende talen. Hiervoor verantwoordelijk is een klein leger aan vrijwilligers van over de hele wereld. Maar achter de schermen is niet alles rozengeur en maneschijn. Dit is het verhaal van een rechtszaak, een klein team, hun leidinggevende, een wereldbedrijf en een ontslag.

Vorige week kwam het nieuws dat Valve door een voormalige werknemer juridisch wordt vervolgd. Die werknemer besloot hiertoe nadat zij vier maanden geleden werd ontslagen. Valve wordt in de vordering beschuldigd van o.a. onwettig ontslag, discriminatie, het creëren van een vijandige werkomgeving en het niet uitbetalen van overuren. In het rechtsgeding wordt de werkgever enkel vermeld middels haar initialen, A.M. Ze werkte voor Valve als vertaler, tot ze in januari ontslagen werd.

Het is een interessante zaak, om meerdere redenen. Ten eerste spreekt de vordering van dubieuze arbeidsomstandigheden en discriminatie tegen de werknemer wegens haar seksuele geaardheid. Het verhaal van A.M. bestaat echter niet in een vacuüm. Het is verbonden met de manier waarop Valve zijn materiaal vertaalt, een situatie die zeker niet onomstreden is.

Volgens het rechtsgeding hield A.M. zich voornamelijk bezig met het vertalen van teksten naar het Spaans. Ze was werkzaam in het hoofdkwartier van Valve in Washington, tot ze in 2012 wegens een geslachtsverandering en bijkomende medische ondersteuningen naar Los Angeles moest verhuizen. Hoewel ze haar werk daar kon voortzetten, veranderde haar functie van werknemer naar onafhankelijk aannemer. Praktisch gezien betekende dat echter ook dat ze geen recht meer had op personeelsbeloningen of overuren, terwijl haar werkdruk hetzelfde bleef.

Centraal in de aanklacht van A.M. staat haar leidinggevende, Torsten Zabka (boven). Hij zou de spil zijn van de beslissing. Verder beschuldigt A.M. Zabka ook van discriminatie wegens haar status als transseksueel. Zo zou haar leidinggevende regelmatig naar haar verwezen hebben als "het."

Volgens A.M. maakte Zabka zich niet enkel schuldig aan de eerder vermelde feiten, maar is er sprake van nog meer ernstige gebeurtenissen. Zo zou Zabka minderjarigen op vrijwilligersbasis vertaalwerk voor Valve laten voltooien, met beloftes op een carrière in de gameindustrie. Die beloftes worden echter nooit waargemaakt.

Begin januari beklaagde A.M. zich bij het departement personeelszaken van Valve over Zabka's behandeling van haarzelf en de arbeidsomstandigheden van de vrijwilligers. Ze kreeg echter geen antwoord

Op 15 januari werd A.M. ontslagen. Volgens Valve was dat omdat haar baan terug naar Washington werd verplaatst, terwijl zij in Los Angeles wou blijven. Dat gelooft A.M echter niet. Zij zegt dat ze bereid was om te verhuizen, maar dat haar geen gehoor gegeven werd. Vorige maand stapte ze naar de rechter.

Hoewel de aanklacht geen verdere informatie geeft over de werkomstandigheden van Valve's vertalers, zijn er eerder klachten boven water gekomen. Op 12 februari sprak één van de vrijwillige vertalers, Victor, op Reddit al over de situatie. Hoewel zijn posts op het moment van schrijven niet meer leesbaar zijn, zijn zij middels de cache vermeld. Zij vertellen ons meer over de situatie die A.M. beschrijft

Victor behoort tot het team van vrijwilligers genoemd door A.M.. Onder leidig van Torsten Zabka vertalen zij teksten naar het Spaans. Die teams zijn onderdeel van de Steam Translation Server. De STS is verantwoordelijk voor het vertalen van het merendeel van Valve's materiaal. Dat omvat zowel teksten in games als blogposts, nieuwsberichten en dergelijke. Victors divisie heet de Spanish STS. Sommige vrijwilligers werken daar al meer dan tien jaar.

"Aangezien het onbetaald werk is," schrijft Victor, "kun je je voorstellen hoeveel geld wij Valve besparen. Als je je dat niet kunt voorstellen, kan ik helpen: [STS] werkt in 25 talen per dag voor Valve, gratis." Victor vertelt daarbij over ernstige spanningen met Zabka, die hij beschrijft als "storend, lasterend en verantwoordelijk voor een onderdrukkende en intimiderende werkomgeving." Volgens Victor centreerden deze spanningen zich rondom twee zaken.

Een reden van onenigheid had te maken met een nieuw platform dat het Spanish STS ontwikkelde ter verbetering van het teamwerk. Volgens Victor zag Zabka dit als een poging om achter zijn rug om te gaan. "Het lijkt ons dat [Zabka] dacht dat wij [met deze verbeteringen] een hoger niveau van professionaliteit en competentie toonden dan hijzelf deed richting zijn medewerkers, aangezien hij degene was die de STS heeft opgericht," aldus Victor. Niet lang daarna werd een collega van Victor, "MaTa," uit het team verwijderd. MaTa was de programmeur van het nieuwe platform. Volgens Victor is dat het gevolg van de onenigheid met Zabka.

Een tweede conflict tussen het team en zijn leidinggevende had betrekking op de mogelijkheid voor vrijwilligers om hun werk als betaalde aannemer te verrichten. Zabka belooft STS vrijwilligers betaald werk middels een wedstrijd. "Zabka ontwierp een 'level-systeem' waarin men hoger kon komen met de hulp van tokens, een combinatie van vertaalde woorden en teksten." Volgens Victor is dat problematisch, omdat zijn team normaal gesproken teksten in groepsverband aanpakt. Onder Zabka's systeem krijgt echter enkel diegene die het eerst aan een tekst begint de begeerde tokens.

Dat systeem leidt tot onvoorziene problemen zodra één lid van de Spanish STS zichzelf als eerste zo veel mogelijk teksten toe-eigent. Volgens Victor waren de vertalingen hierdoor vaak gebrekkig haastwerk, en moest de rest van het team te hulp schieten. Hiervoor kregen zij echter geen tokens, omdat de medewerker in kwestie als eerste zijn naam op de tekst plaatst.

Victor en zijn team beklagen zich hier uiteindelijk over bij een zekere Ambra. Ambra is een vertaler die officieel voor Valve werkt en de administrator van o.a. de Spanish STS is. Na een stemming wordt unaniem besloten het problematische lid uit de groep te zetten. Ambra is verantwoordelijk voor de uitvoer van die beslissing. Zij benadert Zabka, maar deze weigert de medewerker te verwijderen. Ambra zelf krijgt echter het bericht dat ze niet langer deel van de STS uitmaakt. Uit protest tegen het verlies van Ambra en MaTa gaat Victors team over tot een staking. Niet lang daarna komt het bericht dat Ambra ontslagen is.

Hierna ontwikkelen de gebeurtenissen zich snel. De Spanish STS neemt contact met Valve op en vraagt personeelszaken om toelichting. Een antwoord blijft echter uit. In februari krijgt de gehele Spanish STS bericht opgeheven te zijn.

Victor publiceerde zijn verhaal voordat het nieuws rondom de rechtszaak van A.M. tegen Valve bekend werd. Sindsdien heeft hij zijn bekentenissen onleesbaar gemaakt. Beide verhalen tonen echter sterke overeenkomsten in hun beschrijving van de werkomstandigheden waarin Valve's vrijwilligers opereren. Er is geen leeftijdsrestrictie voor lidmaatschap van een STL. Volgens Valve is de enige vereiste een "niet-gelimiteerd account met goede VAC-status." Die vrijwilligers kunnen dus inderdaad, zoals A.M. meldt, minderjarig zijn. Ook A.M.'s en Victors omschrijvingen van Torsten Zabka sluiten bij elkaar aan.

Wat de gelijkenis is tussen A.M. en Ambra kan niet met zekerheid gezegd worden. Beide werkten voornamelijk aan het vertalen van teksten naar het Spaans onder Zabka. Beide spreken van een overeenkomstige relatie tot de vrijwilligers van de Spanish STS. En zowel de reden als tijdspanne van Ambra's ontslag komt overeen met die van A.M., evenals haar initialen. Daarnaast zijn beide volgens beschikbare informatie woonachtig in de Verenigde Staten, en verbleven beide gedurende 2011 in Seattle, Washington.

Het is niet mogelijk om zonder twijfel te zeggen of het hier ook daadwerkelijk om dezelfde persoon gaat. Victors verhaal werpt in ieder geval licht op de situatie die A.M. beschrijft. Wat de waarheid ook is, de uiteindelijke situatie blijft complex en zorgwekkend. Valve heeft immers een manier ontdekt om gigantische hoeveelheden vertaalwerk uit te besteden zonder hiervoor te betalen. De vertalers houden ongetwijfeld van hun werk, maar tegelijkertijd blijft het een feit dat de hoeveelheid arbeid die sommige vertalers leveren, overeenkomt met het werk van een betaalde baan. En hoewel de vertalers zelf geen winst maken op hun werk, doet Valve zelf dit wel.

Zonder twijfel kwalijk zijn de vage en vaak onduidelijke beloftes van betaald werk, die volgens A.M. en Victor vaak loos blijken. Dat leidt niet alleen tot een oneerlijke benadering van de vrijwilligers, maar zorgt ook voor onduidelijkheid over de verdeling tussen vrijwilligerswerk en een betaalde baan. Want hoe kan men met zekerheid zeggen of iemand zijn werk doet uit passie, of vanwege het geloof dat dit (zoals A.M. zegt) een toegangsweg is naar betaald werk in de industrie?

Daarnaast zijn er natuurlijk de persoonlijke omstandigheden van A.M.. Volgens haarzelf is zij ontslagen wegens discriminatie van haar leidinggevende en het luiden van de noodklok over bovenstaande omstandigheden.

Hoe deze situatie zich zal ontwikkelen is nog onduidelijk. Maar dat er iets moet veranderen, staat vast. Voor Valve zijn het merendeel van diens vertalingen gratis; zonder kosten zijn zij echter niet.