Retrofiel - 25 jaar Lemmings
Zilveren jubileum van de puzzelklassieker.
Vroeger, toen alles beter was... Toen je gamepersonages nog uit 2D pixels bestonden in plaats van 3D polygonen. In Retrofiel gaat een van de redacteurs van Eurogamer Benelux terug naar de goede oude tijd. Met het oog op het zilveren jubileum van Lemmings blikt Yvo terug op het klassieke eerste deel uit de serie.
1991. Met een NES en een Game Boy op mijn eigen slaapkamer mag ik niet klagen. Het is mijn exclusieve oase van vertier. Toch trekt de studeerkamer verderop in de gang mijn aandacht. Op het bureau staat een ietwat vergeeld bakbeest met daarvoor mijn oudere zus en neef. Ze gniffelen. Zoals vaker, want ik zie ze regelmatig met een in wit pak gestoken Larry Laffer in de weer. Maar de eeuwige antiheld heeft ruim baan gemaakt voor een invasie van vreemde wezentjes. Maffe groene kapsels en blauwe gewaden. Niks voor mij. Totdat ik even later mijn nieuwsgierigheid niet kan bedwingen en zelf achter de Amiga kruip. Mijn Nintendo's hebben vervolgens wekenlang stof gevangen.
De klassieker Lemmings heeft 25 jaar geleden niet alleen mijn hart veroverd, maar ook dat van miljoenen andere gamers. De roots van de bijzondere beestjes liggen in Schotland. In de stad Dundee is in een knus kantoortje DMA Design gevestigd. De studio bestaat uit een handjevol jonge honden die elkaar op de lokale computerclub hebben leren kennen. De programmeurs hebben enkele games achter hun naam staan en experimenteren op een dag met sprite-animaties en level design. Tijdens de lunch lachen ze zich een bult wanneer ze kleine mannetjes van acht bij acht pixels op creatieve manieren om het leven brengen. Het is dan ook niet vreemd dat dezelfde geesten jaren later Grand Theft Auto op de markt brengen.
Maar genoeg gelachen, er moet geld verdiend worden. Het is Russell Kay die brood in het idee ziet en voor het eerst met de naam Lemmings komt. Niet iedereen is overtuigd, maar toch duikt het volledige team uiteindelijk op het project. En die betrokkenheid gaat ver. Uitgever Psygnosis staat namelijk niet direct met een zak geld klaar. De werknemers van DMA Design financieren zelf de demo's die bij magazines geleverd worden. Daarnaast pompen ze een groot deel van de royaltiesinkomsten van hun eerdere games Menace en Blood Money direct in de ontwikkeling van Lemmings. Erop of eronder dus. Is de wereld in 1991 wel klaar voor een game die amper in woorden te beschrijven is? Ja. En de rest is geschiedenis.
De opzet van de Lemmings is even simpel als geniaal. Via een luik in het plafond worden één voor één Lemmings in het level gedropt. Stoïcijns wandelen de merkwaardige beestjes door. Net zolang totdat iets hun pad blokkeert, waarna ze de andere kant oplopen. Of ze flikkeren achter elkaar achteloos in een kolkende lavazee. Dat drentelen houden ze dus tot het bittere eind vol. Het is een knipoog naar de fabel gecreëerd door de Disney-documentaire White Wilderness waarin lemmingen zich collectief de afgrond in storten. Nee, erg snugger zijn de suïcidale Lemmings niet. Maar wel verdomd schattig.
De charme van de game is dat jij de verantwoordelijkheid over de Lemmings draagt. Het is namelijk de bedoeling dat je ze in een wereld vol gevaren veilig naar de uitgang loodst. Als een herder die over zijn schaapjes waakt. Het is weer eens wat anders in de gamecultuur waarin je aliens van de planeet afschiet of complete steden met de grond gelijk maakt. Hier gaat het niet om vernietiging, maar om veiligheid. Als een deus ex machina grijp je in waar nodig en behoed je de Lemmings voor hun noodlot. Dat geeft je een oppermachtig gevoel.
Lemmings zijn echter meer dan wandelende zombies. Je kunt ze namelijk instructies meegeven. De Blocker stuurt als verkeersregelaar zijn naderende soortgenoten de andere kant op. De Floater pakt in zijn vrije val nog net op tijd een geel parapluutje om veilig te landen. En de Basher ramt met zijn handen als kolenschoppen dwars door obstakels heen. Terwijl het gros van de Lemmings-kliek onverstoord door slentert, zet je enkele van hen aan het werk. Of je blaast ze allemaal op als je weer eens je target niet haalt.
Want hoewel de puzzelgame kinderlijk oogt, bedriegt de schijnt. Naarmate de levels vorderen, neemt de moeilijkheidsgraad steeds verder toe. Je krijgt steeds minder vaardigheden voor je Lemmings. Ook het terrein bevat steeds meer obstakels die je moet overwinnen. Combineer dat vervolgens met een toenemend quotum van in veiligheid gebrachte Lemmings en een steeds meedogenlozere tijdlimiet. Het draait dus niet alleen meer om het toepassen van de juiste skills, maar ook om timing en multitasking. Lemmings kent dan ook een aanlokkelijke leercurve. Easy to learn, difficult to master.
Maar dat is geen excuus voor de bijwijlen hinderlijke momenten. Met name in de Mayhem-levels beland je soms met tientallen neurotische Lemmings op een paar strekkende meter. Met nog slechts één overgebleven vaardigheid om je uit een kuil te hakken, moet je in die groen-blauw-witte pixelbrei maar net de juiste Lemming selecteren. Wat natuurlijk vaker niet dan wel lukt. En je vervolgens dus opnieuw moet beginnen. Alweer. Oh Lemmings, wat haat ik jullie soms. Maar zodra de pc tien minuten uit staat, vergeef ik het jullie en wil ik weer aan de slag. Onvoorwaardelijke liefde.
De eerste Lemmings wordt door zijn charmante stijl en inventieve gameplay uiteindelijk een groot succes. Er worden ports op zo'n 25 platformen uitgebracht en uiteindelijk twintig miljoen exemplaren van de game verkocht. Daar zijn de tal van vervolgen en spin-offs nog niet eens bij opgeteld. Sommige geslaagd, sommige minder geslaagd. Maar allemaal halen ze het in de verste verte niet bij het origineel uit 1991.