Black Mirror: Bandersnatch doet de grens tussen films en games vervagen

In de Black Mirror: Bandersnatch review onderzoekt Carl of de keuzevrijheid van Netflix' interactieve film wel écht een choose-your-own-adventure verhaal oplevert. Conclusie? Een gemengd gevoel. Deze review bevat geen spoilers, behalve een korte uitleg van de premisse.

Al sinds het ontstaan van videogames streven ontwikkelaars ernaar om hun games 'cinematisch' te maken. Van de eerste Metal Gear Solid tot The Order: 1886 en Detroit: Become Human, studio's lijken pas tevreden als hun games zo dicht mogelijk bij films aansluiten. Black Mirror: Bandersnatch is echter de koploper van een omgekeerde evolutie, die ook al in gang werd gezet door Westworld: films en tv-series die naar games toe groeien. Het eindresultaat is een geslaagd en bijzonder innovatief experiment, dat mogelijk de toekomst van series en films kan vormen. Tegenover andere Black Mirror episodes zet het echter geen goede beurt neer.

De innovatie van Bandersnatch ligt in het feit dat het een choose-your-own-adventure film is. Geregeld komen er keuzes op het scherm, en wat je kiest beïnvloedt de verdere verloop van het verhaal. Boeken zoals de Fighting Fantasy-reeks deden het eerder al, en zelfs op Netflix maakten kinderseries Puss In Boots: Trapped In An Epic Tale en Minecraft: Story Mode er al gebruik van. Het concept toepassen op een reeks met de prikkelende ideeën van Black Mirror zorgt echter voor een volledig nieuwe laag aan diepgang.

Terwijl je meegezogen wordt in de prikkelende premisse en het uitstekende acteerwerk waar Black Mirror om bekend staan, plaatst een aflopende timer je namelijk onder druk om snel een keuze te maken. Plots heb je zelf ook een rol in dit meeslepende verhaal, en na afloop hunker je meteen naar meer interactieve series en films. Bandersnatch voelt echt aan als een eerste stap richting een nieuwe benadering van visueel entertainment, en een vervaging tussen games aan de ene kant, en series en films aan de andere. Baanbrekend is het enige juiste woord.

De keuzes worden zeer gestroomlijnd gepresenteerd en passen bovendien perfect binnen de Netflix interface. Wel een punt van kritiek is dat antwoorden 'locked-in' worden zodra je kiest. Daardoor gebeurt het vaak dat je snel een antwoord kiest om de aflopende tijdsbalk voor te zijn, maar net voor het aflopen van de timer nog cruciale info krijgt die je keuze had doen wijzigen. Deze tekortkoming in design is des te opmerkelijker gezien bijvoorbeeld Puss In Boots je antwoord niét vastklemt.

Nog problematischer is dat de keuzevrijheid die Bandersnatch aanbiedt verre van 'vrij' is. Integendeel: al bij de eerste grote keuze kun je een 'fout' antwoord kiezen waardoor de film afloopt en Netflix suggereert om terug te gaan naar een eerder punt. Er is niks mis met het feit dat er al bij al 'maar' vijf paden zijn die naar het einde lopen. De manier waarop de film je echter expliciet zegt dat je een 'foute' keuze hebt gemaakt, vergalt je plezier. Het blijft immers niet bij één situatie: doorheen de totale speelduur kan het een aantal keer voorkomen dat Bandersnatch zichzelf cru terugspoelt om je de 'juiste' keuze te doen maken. Dat breekt het tempo en doet je beslissingen afnemen in waarde, waardoor Bandersnatch uiteindelijk faalt in het personaliseren van 'jouw' verhaal.

Bovenal schiet Bandersnatch tekort als Black Mirror-aflevering. Het uitgangspunt is nochtans fantastisch. Door het verhaal te vertellen van een jonge game designer die worstelt met het maken van een choose-your-own-adventure, doorbreekt Black Mirror op briljante wijze de 'fourth wall'. De parallellen tussen de machteloosheid die hoofdpersonage Stephen voelt ("Alsof iemand voor mij keuzes maakt", zegt hij), de theorieën van meerdere universa, en jouw inspraak in wat er gebeurt in de film, maken je bijzonder ongemakkelijk. Halverwege raakt het verhaal echter volledig de draad kwijt. Het script wordt te expliciet en wijkt bovendien te ver af van zijn oorspronkelijke uitgangspunt. Bovenal weet geen enkele van de vijf eindes het verhaal op een geslaagde wijze af te ronden, waardoor je op je honger blijft zitten. Bandersnatch behoort zo niet tot het clubje van topepisodes als The Entire History Of You, Be Right Back of San Junipero.

Black Mirror: Bandersnatch is uiteindelijk een gedurfd en grotendeels geslaagd experiment. De diepgang, sterke productiewaarden en het ijzersterke acteerwerk van Black Mirror blijft behouden. De brute manier waarop Bandersnatch je er echter op wijst dat je een 'foute' keuze hebt gemaakt, vergalt vaak het kijkplezier. Bovendien verliest het verhaal halverwege zijn focus, en biedt geen enkel van de vijf eindes een bevredigende ontknoping. Daardoor is Bandersnatch uiteindelijk een matige Black Mirror-aflevering. Laat dat je er niet van weerhouden om het zelf te proberen. De grens tussen games, films en series wordt dunner dan ooit, en Bandersnatch biedt een veelbelovende glimp op een toekomst waarin cinema en tv interactief zijn.