Retrofiel - Dead Space is de perfecte spacehorrorcocktail

Vroeger, toen alles beter was... Toen psychologische horror, actie en gore moeiteloos gecombineerd werden. In Retrofiel gaat een van de redacteurs van Eurogamer Benelux terug naar de goede oude tijd. Met het oog op het tienjarige jubileum van Dead Space legt Johnny uit waarom de game de perfecte spacehorrorcocktail is.

Dankzij het succes van Resident Evil 4 in 2005 verdween horror in games steeds meer naar de achtergrond. De nadruk kwam op actievolle gameplay en gore te liggen. De psychologische beleving van Japanse horror werd langzaamaan vergeten. Je kunt nog zo veel sfeer, monsters en bloed in je game hebben, als je als zwaarbewapende actieheld speelt, wordt het simpelweg nooit echt eng. Totdat Dead Space daar in 2008 verandering in bracht. Niet alleen keerde de game terug naar de survivalhorror-roots, hij combineerde ook moeiteloos psychologische horror met actie en gore. Met een verhaal gebaseerd op het boek Solaris van de Poolse schrijver Stanisław Herman, de gotische scifiuitstraling van de film Event Horizon en monsters die zo uit John Carpenter's The Thing lijken te komen is Dead Space de perfecte spacehorrorcocktail.

De game speelt zich op de USG Ishimura af, een enorm schip dat specifiek gebouwd is voor mijnbouwactiviteiten in de ruimte. Jij speelt als Isaac Clarke, een technicus aan boord van de USG Kellion die er samen met een team opuit wordt gestuurd om een noodsignaal van de Ishimura te onderzoeken. Na een niet al te zachte landing word je al snel aangevallen door afgrijselijke monsters. Alleen kapitein Zach Hammond, computerspecialist Kendra Daniels en jij overleven de slachting. De Ishimura is er slecht aan toe en jij moet onder begeleiding van Hammond en Daniels het schip herstellen zodat jullie kunnen ontsnappen. Gaandeweg leer je meer over Necromorphs, buitenaardse parasieten die lijken reanimeren en ze tot vreselijke gedrochten muteren. Zonder al te veel te verklappen krijg je ook te maken met religieuze fanatiekelingen, massahysterie, bedrog en een ongezonde dosis paranoïde hallucinaties.

Je hebt echter geen hallucinaties nodig om paranoia te krijgen, daar zorgt de setting zelf wel voor. Hoewel de omgevingen die je verkent vaak groot zijn, is je bewegingsvrijheid opzettelijk beperkt om het geheel claustrofobisch te laten overkomen. Je bent net een tank, maar dan zonder de stroeve besturing. Daarnaast kun je lopend mikken en schieten, waardoor de nadruk vooral ligt op proberen kalm te blijven. Terwijl je met de vinger op de trekker de omgeving verkent, zorgt de beklemmende belichting ervoor dat je monsters in de schaduwen ziet die er niet zijn. De onheilspellende geluiden die je hoort, versterken die angst. Als de iconische soundtrack dan toch aansterkt, dan breekt het zweet je al snel uit. Als je vlucht, zie je door het cameraperspectief niet wat er achter je aankomt. Je hoort alleen gegil en snel naderende voetstappen terwijl jij in spanning op het opengaan van een deur staat te wachten.

Die spanning blijft ook aanhouden omdat de game je constant in het ongewisse houdt. Dead Space zit vol met jump scares, maar die zijn vaak niet goedkoop. Zo zie ik tijdens het spelen een gat in een raam en nieuwsgierig als ik ben, besluit ik een kijkje te nemen, waarna een tentakel direct mijn hoofd eraf rukt. Een simpel voorbeeld dat je meteen weer op de tippen van je tenen laat lopen. Je wordt ook niet door omslachtige menu's uit de ervaring gehaald, waardoor de druk alleen maar oploopt. Je gezondheid lees je namelijk af aan een serie lichten op je rug en zodra je met een wapen mikt, zie je direct hoeveel munitie je nog hebt. Zelfs je inventaris en map zijn holografische projecties. Sterker nog: ben je de weg kwijt, dan kun je een blauwe lijn projecteren die laat zien waar je naartoe moet zonder dat de ervaring wordt onderbroken. De game is daardoor net een film, echter moet jij ervoor zorgen dat Isaac Clarke de aftiteling haalt.

Dat valt niet mee, want de Necromorphs komen in allerlei soorten en maten. Van gemuteerde baby's met tentakels tot een enorme Leviathan die langzaamaan het schip overneemt. Daarnaast speel je een technicus en geen doorgewinterde soldaat. Je moet het dus hebben van een origineel en uitgebreid arsenaal aan gereedschappen om de Necromorphs in stukken te snijden. Ja, dat lees je goed. Alleen door met je Plasma Cutter, Line Gun of Ripper ledematen eraf te snijden kun je definitief met de gedrochten afrekenen. Gevechten hebben daardoor een tactische insteek. Welke vijand is de grootste dreiging en moet als eerst uitgeschakeld worden? Door de benen eraf te snijden kunnen ze alleen nog maar naar je toe kruipen. Met Stasis vertraag je vervolgens objecten of tegenstanders, waardoor jij je op een ander gevaar kunt richten en de menige beter beheerst. Dead Space is dan wel beklemmend, maar ook erg actievol.

Het is vooral op de momenten waarop het bloed rijkelijk vloeit dat het voor spelers met een zwakke maag misselijkmakend wordt. Rondzwevende lichaamsdelen in ruimtes zonder zwaartekracht en rood besmeurde muren vallen nog wel mee. Het is juist het feit dat Necromorphs op mensen lijken, hoe gemuteerd dan ook, dat voor een extra psychologisch effect zorgt. Je staat immers wel een baby in stukken te zagen, inclusief het bloed en sappige geluid dat daarmee gepaard gaat. De sterfanimaties winden er ook geen doekjes om. Zo word je regelmatig in tweeën gehakt. Je kunt echter ook worden aangevallen door een hoofd met tentakels dat jou niet alleen onthoofd, maar ook je ruggengraat overneemt en je in een wandelende zombie verandert. Zelfs de gebeurtenissen op het schip blijven je nog lang bij, zoals de eerste keer dat je een lijk gereanimeerd en gemuteerd ziet worden.

Al die verschillende elementen vullen elkaar perfect aan en creëren een universum dat niet alleen uniek, maar ook geloofwaardig is. De Ishimura ziet er gebruikt uit en de indeling komt logisch over, inclusief wc's, een ziekenboeg en andere belangrijke onderdelen. De geluidseffecten zijn van een ongekend hoog niveau. Het doet de omgeving leven, waarbij het niet uitmaakt of je nu je eigen voetstappen, Necromorphs of de computers op het schip hoort. De soundtrack zelf behoort tot de beste in de industrie en als je dat op een goede surroundset hoort, hoef je niet eens te spelen om je ongemakkelijk te voelen. Zelfs het zoeken naar munitie of aankopen doen in de winkel komt realistisch over omdat het past in de wereld die de game heeft geschapen. Dead Space is daardoor een klassieker die nog steeds aan iedereen laat zien dat als je de juiste ingrediënten combineert, het recept tijdloos is.